Çocuk ve Ergenlerde Kaygı Problemleri
Çocuk ve ergenlerin, kaygı yaratan durumlarla etkili bir şekilde baş edememesi, kaygı sonucunda fiziksel ve psikolojik olarak olumsuz belirtiler göstermeleri kaygı problemleri yaşadıkları anlamına gelir. Bu noktada önemli olan şey şudur: Kaygı normaldir, yaşanması gereken duygulardan biridir. Belirli bir seviyeye kadar bireyin kaygı yaşamasını normal karşılarız fakat kaygı kişinin günlük işlevini bozacak duruma gelmişse orada kaygı problemlerinin varlığından söz edilebilir.
Kaygı Problemlerinin Nedenleri
1) Genetik Faktörler: Ailede özellikle anne-babada kaygı problemlerinin varlığı, beyinde serotonin-dopamin dengesizlikleri
2) Ebeveyn Tutumları: Bakım verenlerin aşırı korumacı tutumu, tutarsız bakım vermeleri, çocuğun yeterli sorumluluğu almasına izin verilmemesi.
3) Psikolojik Faktörler: Bireyde mükemmeliyetçilik olması, çocukluk travmalarının varlığı, başarısızlık endişesi, akran zorbalığı
Çocuk ve Ergenlerde Görülen Kaygı Problemlerinin Çeşitleri
1) Ayrılık Kaygısı: Özellikle ilk çocukluk döneminde yoğun olarak görülen bakım veren kişilerden ayrılma konusunda yaşanan zorluk ile tanımlanan problemlerdir.
2) Sosyal Kaygı: Sosyal ortamlarda bulunmak ve sosyalleşmekten kaçınma ile kendini gösteren problem durumları.
3) Fobiler: Spesifik bir durum ya da nesne ile karşılaşıldığında duyulan yoğun korku ile karakterize edilen durum.
4) Panik Bozukluk: Somatik belirtiler ile kendini gösteren ani bir şekilde gelişen, atak süreçleri ile devam eden kaygı problemi.
5) Yaygın Kaygı Bozukluğu: Gündelik yaşama ilişkin çeşitli durumlar ile ilgili (okul hayatı, başarı, aile, sağlık vs.) yoğun ve sıklıkla devam eden kaygılar ile tanımlanan problem durumu.
6) Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Tekrarlayıcı, yoğun bir şekilde devam eden rahatsız edici düşünceler ve bu düşüncelerin etkisinin azaltılması için gösterilen davranışlar ile tanımlanan problem durumu.
7) Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Hayatın herhangi bir döneminde yaşanan travma olarak nitelendirilebilecek ( travmatik deneyimler kişiden kişiye değişebilir fakat kişide yoğun ve derin bir acı uyandıran çeşitli deneyimler diyebiliriz) yaşantılardan sonra gerçekleşen yoğun korku, kaygı ve kaçınma durumu.
Çocuklar ve Ergenlerde Kaygı Problemleri Varsa Uzmanlar Neler Yapabilir?
Çocuğunuzun kaygı problemi yaşadığını düşünüyorsunuz ve bu konunun çözümü için birlikte çalışmaya karar verdik.
Şimdi, nasıl bir sürecin bizi beklediğini sizlere adım adım anlatacağım.
1) Öncelikle ebeveynlerle tanışıyoruz ve ayrıntılı bir anamnez alıyoruz. Bu anamnezde çocuğunuzun bu zamana kadar geçirmiş olduğu hem psikolojik hem fizyolojik süreçleri öğreniyoruz ve çocuğun ya da ergenin çevresel faktörleri ile ilgili bilgi sahibi oluyoruz.
2) Sonrasında çocuğunuz ile tanışıyoruz. Problem durumunu onun bakış açısından öğrenmeye çalışıyoruz. Elbette çocuklar ya da ergenler yetişkinlerde olduğu gibi yaşadıkları sorunları ya da bu sorunların onları nasıl etkilediğini direkt olarak anlatmakta güçlük çekebilirler. Küçük çocuklarla çalışıyorsak (yaklaşık ilkokul döneminin sonuna kadar) onlarla problem durumunu somutlaştırarak sürece başlıyoruz ve süreç genelde oyun terapisi ile devam ediyor. Çocuklar "oyun ile" kendilerini çok doğru ve sağlıklı şekilde ifade edebiliyorlar.
3) Eğer ki ergenlerle çalışıyorsak onlarla öncelikle terapötik ilişkiyi kurmaya çalışıyoruz. Ergenler ile samimiyet ve güvene dayalı bir ilişki kurmak ilk önceliğimiz oluyor. Bu ilişki kurulduğunda ergenler de kendilerini dürüst ve açık bir şekilde ifade edebiliyorlar ve bizler de problem durumunu onların bakış açısından net bir şekilde öğrenmiş oluyoruz.
4) Problem durumunu netleştirdikten sonra çözüm önerileri üzerinde konuşuyoruz ve çözüm önerilerini uygulama aşamasına geçiyoruz. (Çocuklar ile süreci oyun terapisi ile devam ettiriyoruz.)
5) Çocuk ve ergenlerle çalışırken aile ve okul ile işbirliği içerisinde olmak da önceliklerimiz arasında oluyor. Gerekirse aileler ile de sağlıklı ebeveyn tutumları ve çözüm için yapabilecekleri üzerinde konuşuyoruz.
6) Problem durumu sona erene kadar, (fiziksel ve psikolojik semptomlar ortadan kalkana kadar) sürecimiz devam ediyor. Ailelerde, çocuklar ya da ergenlerde süreci istedikleri zaman bırakma hakkına sahipler fakat sürecin verimli olması adına planlanan şekilde ve sıklıkta devam edilmesini öneriyoruz.
Çocuk ve Ergenlerde Kaygı Problemlerini Çalışırken Hangi Ekolleri Kullanıyorum?
1) Bilişsel Davranışçı Terapi
2) Şema Terapi
3) Oyun Terapisi
4) Filial Terapi (Ebeveyn Danışmanlığı için)
5) Çeşitli Psikolojik Testler