Depresyon Nedir?

Depresyon, bireyin duygu, düşünce ve davranışlarını olumsuz olarak etkileyen ve yaygın olarak görülen bir ruh sağlığı problemidir. Depresyon, uzun süreli üzüntü, mutsuzluk, anhedoni (hiçbir şeyden zevk almama), karamsarlık özellikleri ile karakterize edilen bir duygudurum bozukluğudur. Depresyon bireyin işlevselliğini önemli ölçüde etkilemektedir. 

Depresyon Ne Değildir?

• Depresyon geçici bir keyifsizlik hali değildir.

• Depresyon dikkat çekmek için yapılan bilinçli bir davranış değildir.

• Depresyon can sıkıntısı sonucu gerçekleşen bir durum değildir.

• Depresyon sadece iştahsızlık ya da sadece uyku problemi değildir.

• Depresyon, toplumun sıklıkla söylediği şımarıklıktan ötürü bilinçli şekilde gerçekleştirilen bir durum değildir. 

Depresyonun Belirtileri Nelerdir?

1) Karamsarlık

2) Enerji düşüklüğü ( Daha öncesinde keyif veren aktivitelerin artık keyif vermemesi.) 

3) İştahta değişiklikler

4) Uyku problemleri

5) Değersizlik, yetersizlik inançları

6) Genel Anlamda olumsuz inançlar ve sağlıklı olmayan bir düşünce döngüsü

7) Konsantrasyon problemleri

8) Gerçekleştirilen eylemlerde ekstra yavaşlık

9) Mutsuzluk,  keyifsizlik

10) Cinsel istekte azalma 

11) Rutin eylemleri yerine getirmekte güçlük çekme

12) Özkıyım düşünceleri ya da girişimi

13)Beyin kimyasallarındaki dengesizlikler

Depresyon Neden Olur?

Depresyonun oluşumunu tek bir sebeple açıklamak çok zordur. Her bireyin yaşantıları ve bu yaşantıların bireyde hissettirdiği duygular ve bu deneyimler sonucu oluşan düşünceler ve gösterilen davranışlar farklılık göstermektedir. Stres, başa çıkma kaynaklarını etkili bir şekilde kullanan biri için baş edilebilecek bir sorun iken, baş etme kaynaklarını kullanamayan biri için tekrar eden ve git gide artan bir problem olabilir. Ve sonuç olarak depresyona sürükleyen bir  neden haline gelebilir. Bunun haricinde çocukluk dönemindeki yaşantılar özellikle de fiziksel ya da cinsel anlamda kötüye kullanılma durumu tetikleyici bir faktör olabilir. Bir önceki başlıkta bahsedildiği gibi depresyonun çeşitli birçok nedeni olabilir.

Peki bu nedenler bizleri nasıl depresyona sürükleyebilir bununla ilgili konuşalım.

Depresyon tanısı almış bireylerde yüksek oranla olumsuz inançların aktif olduğunu, bu bireylerin sağlıklı ve mantıklı inançlarını zihinlerinde işlemekte zorlandıklarını biliyoruz. Aynı şekilde bu bireylerde değersizlik ve yetersizlik inançlarının hakim olduğunu da. 

O zaman şunu söylemek mümkündür. Günlük hayatınızdaki yaşantınız ya da geçmiş deneyimleriniz sonucunda gerçekçi inançlarınızı devreye sokamıyorsanız, olumsuz ve gerçek dışı inançlar zihninizde daha büyük bir yer kaplıyorsa, stresle başa çıkmakta güçlük çekiyorsanız, ailenizde depresyon öyküsü varsa, travmatik olarak nitelendirilebilecek yaşantılarınız varsa depresyon riski taşıyor olabilirsiniz. 

Fakat şunu lütfen unutmayalım. Depresyon tanısını sadece psikiyatristler koyabilir ve tanısı konmamış bir durum rahatsızlık değildir.

Depresyon Çeşitleri Nelerdir?

Majör Depresif Bozukluk: Majör depresif bozukluk, klinik depresyon olarak da isimlendirilir. Bireye majör depresif bozukluk tanısı konulabilmesi için yukarıda yer alan depresyon belirtilerinin en az beşinin (depresif duygu durumu ve anhedoninin bulunması koşuluyla)  iki hafta boyunca neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde görülüyor olması ve bu durumun işlev kaybına neden olması ve başka bir ruhsal hastalıkla açıklanamıyor olması gerekmektedir. (Tanıyı sadece psikiyatri hekimlerinin koyabileceği unutulmamalıdır.) 

Kalıcı Depresif Bozukluk: Kalıcı ya da kronik depresif bozukluk en az iki yıl süren hafif ya da orta dereceli depresyon türü olarak bilinir. Belirtileri majör depresif bozukluktan daha az şiddetli olmaktadır.

Postpartum Depresyon:  Genelde doğum sonrasında başlayan ve yaklaşık 2-3 aya kadar devam eden halk arasında lohusalık olarak bilinen süreçtir. Postpartum depresyonda hormonal değişimler, uyku düzeninin bozulması ve stres tetikleyici olabilir.

Premenstrüel Disforik Bozukluk: Bu bozukluk regl öncesinde kadınların ruh halinde, fiziksel sağlığı ve davranışlarında önemli değişikliklere neden olur. Bu durum depresyon, anksiyete, irritabilite ve öfke gibi belirtilerle karakterizedir.

Depresyon Tedavisi

• Psikoterapi (Konuşma Terapisi): Alanında uzman bir ruh sağlığı çalışanı ile gerçekleştireceğiniz terapi seansları depresyonun tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. Depresyonun sağaltımına yönelik gerçekleştirilen terapilerde Bilişsel Davranışçı Terapi ve Kabul Kararlılık Terapisinin etkili olduğu bilinmektedir. Terapi seansları ile birlikte bir uzman eşliğinde olumsuz inançlarınızı fark edip değiştirilmesi yönünde çalışmalar yapabilirsiniz. Olumsuz duygularla nasıl başa çıkabileceğinizi öğrenebilirsiniz ve davranışsal değişiklikler gerçekleştirebilirsiniz. Alanında yetkin bir uzmanla, sistemli ve düzenli aralıklarla gerçekleştireceğiniz terapi seansları ve sizin de seansa aktif katılımınız depresyonun tedavisinde oldukça etkili olacaktır.

• İlaç Tedavisi: Depresyonun  beyindeki kimyasalların dengesizliğinden ötürü de kaynaklanıyor olabileceğini yazımızın başında belirtmiştik. Doktorunuz bu sebepten ötürü depresyonun tedavisinde antidepresan grubundaki ilaçların kullanımını önerebilir. Bu da tedavinin önemli bir parçasıdır. Psikiyatri hekimi tarafından kullanılması istenen ilaçların düzenli bir şekilde ve doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir. 

Depresyona Ne İyi Gelir?

1. En temel nokta doktorunuzla iletişim ve iş birliği içerisinde olmanızdır. İlaçları onun gözetiminde kullanmak ve kontrolleri aksatmamak ilk yapmanız gereken şeydir. 

2. Kendinize gerçekçi ve gün içerisinde uygulayabileceğiniz küçük ama etkili hedefler koymalısınız. Gerçekçi olmayan hedefler gerçekleştirilemediğinde bireyde yetersizlik hissi  oluşturabilir. Örneğin,yatağından ve odasından çıkmakta güçlük çeken birinin o gün evin farklı bir bölümünde zaman geçirmesi, kısa süreliğine de olsa zaruri ihtiyaçların haricinde de yatağının dışına çıkabilmesi oldukça etkili gelişmeler olabilir.

3. İmkanınız dahilinde terapi desteği almak. Bu zorlayıcı süreci bir uzmandan destek alarak yönetmek sizin için süreci oldukça kolaylaştıracaktır.

4. Size iyi geldiğini düşündüğünüz eylemlere yönelmek. Hoşunuza giden şeyleri daha fazla yapmak.

5. Fiziksel aktiviteyi kademeli olarak arttırmak. Bazen açık havada gerçekleşen kısa bir yürüyüşün çok etkili sonuçları olduğuna şahit olabilirsiniz.

6. Stres ile başa çıkma becerilerinizi geliştirmek. Bu konuda uzman desteği almak ya da alanda faydalı olduğu bilinen kitapları okumak yardımcı olabilir. 

7. Beden ve duygu farkındalığınızı arttırmak. Şu anda ne hissediyorum, ne yapmak bana iyi gelebilir, yaşadığım bu olay bana neler hissettirdi sorularını kendinize daha sık sormak. Beden farkındalığını arttırmak için beden tarama ve meditasyon egzersizleri yapmak. 

8. Bu süreçte özellikle olumsuz düşüncelerinizi hiç sorgulamadan sağlam inançlara dönüştürmeniz oldukça olasıdır. Bu durumun önüne geçebilmek için düşüncelerinizin kanıtlarını ve bu durumun doğruluğunu ve geçerliliğini azaltan karşıt kanıtları değerlendirin. 

9. Uyku kalitenizi artırmaya çalışın. Yatmadan en az bir saat önce teknolojik aletleri kullanmayı bırakma, uyuduğunuz odanın ısısının ve ışığının kontrolü, günlük alınan kafein ve nikotin gibi uyarıcıların kontrolü, ağır yemekler yemekten kaçınma, yatmadan en az dört saat öncesine kadar yeme eyleminin bitmiş olması, rahat bir yastık kullanımı (gerekirse ortopedik yastık), uykuya geçiş yapamadığınızda kendinizi o an uyumaya zorlamak yerine rahatlatıcı aktiviteler yapma, vücut kaslarını gevşetme uyku kalitenizi arttırmak için yapabilecekleriniz arasındadır. 

Son olarak şunu söyleyebiliriz. Depresyon da diğer somatik rahatsızlıklar gibi toplumda yaygın olarak görülen ve tedavisi olan bir rahatsızlıktır. Depresyonu yaşayan ilk kişi siz değilsiniz, son kişi de siz olmayacaksınız. Bunun bir çözüm yolu olduğunu ve günümüz hayat koşullarında maalesef çok sık rastlanan bir rahatsızlık olduğunu unutmayın. 

Sık Sorulan Sorular

• Depresyon tekrar eden bir hastalık mıdır?

Depresyon yineleyici bir hastalıktır. Tekrarlama durumunun kesinliği ile ilgili bir şey söylenemese de daha önce tekrarlamış olması tekrarlama riskini artırabilir.

• İlaçlar depresyona neden olur mu?

Kalp ilaçları, hormonal ilaçlar,romatizma tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar,sinir sistemi üzerinde etkisi olan çeşitli ilaçlar ve alkol kötüye kullanımı depresyona neden olabilmektedir. 

• Depresyonun tedavisi var mı?

Depresyon tedavisi olan bir psikolojik bozukluktur. İlaç ve psikoterapi depresyon tedavisinin temelini oluşturmaktadır.

• Depresyon genetik midir?

Depresyon genetik bir yatkınlık gösterebilmektedir. Ancak bu etki depresyona yönelik yatkınlığı arttırma düzeyindedir. Depresyon üzerinde  çevresel faktörlerin ve stresin etkisi azımsanamayacak düzeydedir. 

• Antidepresanlar bağımlılık yapar mı?

Hayır, antidepresanlar bağımlılık yapmazlar. Halk arasında doğru bilinen yanlışlardan biri de bu konudur. Antidepresanlar doktor kontrolü ile kullanılmalı, sıklığı ve miktarı hekim tarafından kontrol edilmelidir. 

• Depresyon bir zayıflık mıdır?

Depresyon bir kişilik zayıflığı değildir. Depresyon güçsüz olmaktan ya da zayıf olmaktan kaynaklanan bir durum değildir. Depresyon psikolojik bir bozukluktur. En yaygın görülen psikolojik bozukluklardan biridir. Her bireyin psikolojik sağlamlığı ve dayanıklılığı farklıdır. Başa çıkabilme becerilerinin kullanımı da kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu yüzden yaşanılan travmatik bir deneyim her bireyde farklı bir etki yaratabilir. Yaşanılan bir deneyimin bireyde zorlantı oluşturması o kişinin zayıf ya da güçsüz olduğunu göstermez.